Улууспут баһылыга Олег Иринеев кэскиллээхтик, инникини өтө көрөр салайааччы быһыытынан үлэтэ өссө улуус тыатын хаһаайыстыбатын департаменын салайар кэмигэр дьоһуннаахтык көстүбүтэ. Олег Валериевич 2015 сыллаахха үрдүк көрдөрүүлэри ситиһэн Саха өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын бастыҥ салайааччыта ааты ылбыта элбэҕи этэр.
2014-2015 сс. улуус бүддьүөтүттэн тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар сыллата үбүлээһини эптэрэн испитэ. Итини сэргэ чуолаан ыанньыксыттар үлэлэрэ ыараханын учуоттаан улуустан субсидия быһыытынан ыйга 4500 солк (оччолорго элбэх суумма) хамнастарын таһынан көрдөрбүтэ. Онтон бүгүҥҥү күҥҥэ АХШ, Европа дойдуларын өттүттэн хааччахтааһыннар баар кэмнэригэр, улуус дьокутааттарын кытта (улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Анатолий Антонов) биир сүбэҕэ кэлэн тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар үбүлээһини 35 мөл солк. тиэрдэн улахан көҕүлээһини оҥордо. Итинтэн сиэттэрэн, тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар быйылгы үлэни-хамнаһы ыйыталастым.
«Биһиги ааспыт 2021 сылга улууспутугар Дьиэ кэргэн экэниэмикэтин сылын биллэрэн турабыт. Онно улуус бүддьүөтүттэн кырата суох үп-харчы көрүллүбүтэ. Ол түмүгэр кууруссаны, сибиинньэни бэлэм тэпилииссэлэри аҕалан ыалларынан тарҕаппыппыт. Ону тэҥэ араас отон уктардаах үүнээйилэри үүннэрии бырагыраамалара күүскэ үлэлээбиттэрэ. Биһиги ааҕыыбытынан уопсайа 3 тыһ тахса ыал ити бырагыраамаҕа хабыллыбыта.
Сайыҥҥы өттүгэр бэйэлэрэ тиэргэннэригэр үүннэрбит астарынан-үөллэринэн хааччылланнар дохуот ылан тураллар. Ити бырагыраамабыт ааспыт сылынан түмүктэммэккэ сыл аайы салҕанан ыытыллар. Быйылгы сылга тэпилииссэни киллэрбэккэ эрэ хойутаппаккабыт, улууспут уһук нэһилиэгэр тиийэ дьону-сэргэни кууруссанан, сибиинньэнэн уонна араас отонноох үүнээйилэринэн хааччыйыы бырагырааматын толордубут. Ону тэҥэ билиҥҥи быыһык кэмҥэ, арҕаа дойдулар хааччахтааһыннарыгар хоруйдаан биһиги этии киллэрэммит, ону улууспут дьокутааттара өйөөннөр тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар үбүлээһини 35 мөл солк тиэрдэн лаппа улаатыннардыбыт. Итинник үп-харчы хаһан да биһиги улууспутугар көрүллэ илигэ. Итинтэн 27 мөл. солк тыа хаһаайыстыбатынан олохтоохтук дьарыктанар дьоммутугар грант быһыытынан үллэрэн биэрдибит. Ити түмүгэр биһиги тыабыт сирин дьоно бэйэ оҥорон таһаарар аһын-үөлүн элбэтиэхтэрэ, хаачыстыбатын тупсарыахтара диэн бигэ эрэллээхпит. Онон бу хаһаайыстыбаларбыт ити бэриллибит үбү сөпкө аттаран туһанан, 2022-2023 сс. кыстыкка киириигэ сөптөөх бородууксуйаны оҥоруохтара, үп-харчы киллэриниэхтэрэ. Дьоммутун-сэргэбитин доруобуйаҕа туһалаах, иҥэмтэлээх бэйэ аһынан хааччыйалларыгар сыаллаах-соруктаах үлэ-хамнас бара турар. Үбүлээһин кэлэр сылларга кыччыа суоҕа, сөптөөх үбү көрөргө былааннанан олоробут. Олохпутун-дьаһахпытын, үлэбитин-хамнаспытын, аспытын-үөлбүтүн тупсарарбыт барыта хас биирдиибититтэн бэйэбититтэн тутулуктаах. Онон тыа сиригэр олорор, үлэлиир дьону-сэргэни ыҥырыам этэ, бары бэйэбит сүөһүлээх-сылгылаах, тиэргэммитигэр оҕуруоттаах буоллахпытына биирдэ бигэ туруктаах, чөл олохтоох буолуохпут, манна үлэни-хамнаһы кыайыаҕыҥ!», — диэтэ улууспут баһылыга Олег Иринеев.
Билиҥҥи сорукпут тыа да, куорат да чааһынай дьиэлээх, даачалаах ыалларыгар тиэргэннэриттэн этинэн-үүтүнэн, хортуоппуйунан, сымыытынан, оҕуруот уонна сир аһынан онтон да атын оҥоһуллубут аһынан-үөлүнэн бэйэлэрин бэйэлэрэ хааччынар усулуобуйаларын үөскэтэн тэрийии буолар. Бу үлэни киэҥник тэрийэн, сүрүннээһин ньымаларын тэнитэн сайыннардахпытына, ханнык да тас дойдулар хааччахтааһыннарыгар наадыйбат буолуохпут. Ас-үөл бэлиитикэтин олоххо киллэриэхпит.
Уйбаан УЙГУУРАП, газета «Хангалас»
«Хаҥалас» хаһыат сайтыттан: https://xn--80aaaaaqpp6as1cq2a.xn--p1ai/article/64729