Сааскы Ньукуолуҥҥа диэри 17 хонук хаалла. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр улуустартан түмүллүбүт дааннайдартан билистэххэ, ыам ыйын 4 күнүнээҕи туругунан, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн бары киэптээх хаһаайыстыбаларга 198 990 ынах сүөһү уонна 185 765 сылгы кыстаан тураллар.

Ааспыт сыл туһааннаах кэмин кытта тэҥнээтэххэ, ынах сүөһү 6,7, ол иһигэр ынах 0,7, сылгы 1,3, ол иһигэр биэ 1,4 бырыһыанныынан аҕыйаабыттар. Былырыын даҕаны кырыымчык аһылыктаах кыстык ааспыта. Быйыл онтон итэҕэһэ суох кыһарҕаннаах кыһын ааһан эрэрин сыыппаралар туоһулууллар. Сүөһү-сылгы ахсаана тосту аҕыйыаҕын өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн кэмигэр сөптөөх өйөбүл оҥоһуллан харгыстаста.

Тиэйии-таһыы ороскуота толуйуллубутун таһынан обургутук эмсэҕэлээбит улуустар хаһаайыстыбаларыгар от уонна уотурба атыытыгар кытта көмө үп көрүллүбүтэ. Инньэ гынан улуустарынан, нэһилиэктэринэн, хаһаайыстыбаларынан саамыланан, ылсан-бэрсэн, кыстыгы туораан эрэллэр. Күһүөрү сайынтан саҕалаан арахпакка ардаан, отчуттары моһуоктаабыта, от хаачыстыбатын биллэрдик мөлтөппүтэ.

Сэрэйиллибитин курдук, сүрүннээн, бэлэм аһылыкка турар ынах сүөһү туһата суох көнньүнэн өлүүтэ элбэх: кыстык устатыгар 1 103 ынах сүөһү охтубут. Мэҥэ Хаҥаласка 199, Чурапчыга 172, Уус Алдаҥҥа 117, Намҥа 115, Бүлүүгэ 86, Аммаҕа 81, Үөһээ Бүлүүгэ 63, Кэбээйигэ 53 өлүктээхтэр. Сыспай сиэллээхтэн 334 сылгы туһата суох охтубут. Ордук элбэх өлүү эмиэ Мэҥэ Хаҥаласка (90), Аммаҕа (41), Чурапчыга (38), Тааттаҕа (34), Үөһээ Бүлүүгэ (30), Сунтаарга (28) таһаарыллыбыт. Сылгы туһата суох өлүүтүн бүттүүн ахсааныттан 92-тин бөрөлөр уонна ыттар сэймэктээбит буоллахтарына, бэтэринээрдэр сүөһү көнньүнэн өлүүтүн ырыганнааһыны, тыынар уорган ыарыытын уонна мөлтөх хаачыстыбалаах оту кытта төрүөттүүллэр.

Бу кэмҥэ аһылыкка 53 512 сылгы, ол эбэтэр сылгы бүттүүн ахсааныттан 28,8 бырыһыана киирдэ. Былырыын баччаҕа сылгы 25,6 бырыһыана (48 004 төбө) аһылыкка туруоруллубута. Сунтаарга саас эрдэ самыырдаан, сылгы хаһан аһыырыгар күчүмэҕэйдэри тосхойбута. Манна 12 524 сылгы баарыттан 11 112 төбө (88,7%) дьон көрүүтүгэр киирбитэ. Усуйаанаҕа 462 сылгылаахтарын уонна “Сатай” куорат уокуругар 199 сылгыны барытын сүөһүлүү аһаталлар. Куорунайга 91,9, Үөһээ Бүлүүгэ 75, Мэҥэ Хаҥаласка 61,9, Чурапчыга 54,9 бырыһыаннара бэлэм аһылыкка тураллар.

Баччаҕа төрүөх үгэнэ. Барыта 76 031 ынах баарыттан 32 166 ньирэй төрөөтө. Ааспыт сыл туһааннаах кэмин көрдөрүүтүгэр тиийбэтэ (86%), былырыын баччаҕа 37 409 ньирэй ылыллыбыта. Инньэ гынан, төрүөх биэриэхтээх сүөһүттэн билиҥҥитэ 42,3 бырыһыана төрөөтө. Ол эрээри, ынахтарын улахан аҥаарын Өймөкөөн (69,2), Усуйаана (63%), Уус Маайа (61,1%), Томпо (53,3%), Куорунай (51,1%), Үөһээ Бүлүү (51%), Нам (50,7%), Хаҥалас (50,5%) төрөттүлэр. Орто көрдөрүүнү элбэх сүөһүлээх улуустартан Чурапчы (30,9%), Кэбээйи (34,9%),Уус Алдан уонна Таатта (35%), Өлүөхүмэ (38,6%) таҥнары тартылар.

Ыйыллар кэмҥэ хаһаайыстыбалар 7 106 кулуну ыллылар. Биэ төрүөҕэ эмиэ ааспыт сыллааҕы таһымҥа тиийбэт (75,3%). Сылгыһыттар этэллэринэн, былырыыҥҥы ыарахан дьыл охсуутугар быйылгы уустук кыстык эбиискэлэһэн, биэ кулуннааһына элбэх. Бэйэлэрэ тыыннаах туораабыттарыгар махтал.

Мантан хаалбыт кэмҥэ сүөһү-сылгы сиир аһылыга баар: 54,6 тыһ. туонна от (13,7 бырыһыана), 4,5 тыһ. туонна сиилэс (15,8 бырыһыана), 0,780 тыһ. туонна сенаж (4,6 бырыһыана) ордубут. Онон, өрөспүүбүлүкэ сүөсүһүттэрэ уонна сылгыһыттара хотоҥҥо кыстаан турар ынах сүөһүнү, аһылыкка киирбит сылгыны күөх сиргэ чөл үктэтэр кыахтаннылар.

Василий Никифоров

Источник: UlusMedia

СӨ ТХМ сайтыгар: https://minsel.sakha.gov.ru/news/front/view/id/3354397

От adminNB

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *