Кэнники икки-үс сылга, чуолаан дьаҥ ааҥнаабыт кэмигэр, бэйэ оҥорон таһаарар аһа-үөлэ баара хайа баҕарар уустук быһыыга-майгыга абыраллаах уонна сүүйүүлээх буоларын дьэҥкэтик өйдөөтүбүт. Ордук бэйэ ииппит сүөһүтүттэн кэлбит үрүҥ ас уонна эт, бэйэ сиригэр-уотугар үүннэриллибит оҕуруот аһа дэлэйэрин, олохтоох дьоҥҥо тиийэрин туһугар толкуйдар, кэпсэтиилэр, хамсааһыннар элбээтилэр. Арҕаа дойду сааҥсыйалара киириэхтэриттэн бу кыһалҕа өссө сытыырхайда.
Манна өссө улахан болҕомтону тардаары, туһааннаах салалталар уонна олохтоох бородууксуйаны оҥорон таһаарааччылар хардарыта сыһыаннарын күүһүрдэн, үлэни тэтимирдэн биэрээри, “Кыым” хаһыат муус устар 5 күнүгэр “Сааҥсыйа усулуобуйатыгар олохтоох бородууксуйаны оҥорон таһаарыыны улаатыннарар уонна тыа хаһаайыстыбатын өйүүр туһунан” диэн төгүрүк остуолу тэрийдэ. Мунньаҕы Ил Түмэн дьокутаата Мария ХРИСТОФОРОВА иилээн-саҕалаан, салайан ыытта. Кини эппитин курдук, бу төгүрүк остуол сүрүн соруга олохтоох аһынан-үөлүнэн хааччыныыга сытыытык турар кыһалҕалары чопчу ыйыы уонна быһаарар суолу тобулуу буолар. Онон, тэрээһин олохтоох аһы-үөлү оҥорон таһаарааччылар санааларын толору этэн баралларын курдук тэрилиннэ.
3 чаастаах сирэй көрсөн уонна онлайн кэпсэтиигэ бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы М.В. Никифоров, ТХМ миниистирин 1-кы солбуйааччы П.И. Попов, министиэристибэ дэпэртээмэннэрин салайааччылара, урбаан миниистирэ Т.Ю. Ханды, Ил Түмэн, нэһилиэк дьокутааттара, улуус, нэһилиэк баһылыктара, улуус таһымнаах ТХПК-лар бэрэссэдээтэллэрэ, “Туймаада” агрохолдинг салайааччылара, ТХНЧИ, АККОР, кэтэх, бааһынай хаһаайыстыба бэрэстэбиитэллэрэ, ТХУ-лар начаалынньыктара, бэтэринээринэй дэпэртээмэн, РСХБ Саха сиринээҕи салаатын салайааччылара, тыа хаһаайыстыбатын бэтэрээннэрэ, уопсастыбанньыктар кытыннылар.
Кыттааччылар үгүс өттүлэрэ Ил Дархан Айсен Николаев ынах сүөһүнү иитэр кэтэх хаһаайыстыбалары өйүүр мэхэньиисимэ тыа дьонугар абыраллаах буоларын бэлиэтээтилэр. Ол эрээри саҥа дьаһал түмүгэр үүт туттарыыта элбии түспэтэх чахчыта үүтү туттарыы, оттооһун систиэмэтэ өссө үчүгэйдик толкуйданара ирдэнэрин ыйдылар.
Үүт туттарыытын кыһалҕатын быһаарыы улуус дьаһалталарыттан эмиэ быһаччы тутулуктааҕын Мэҥэ Хаҥалас улууһун баһылыгын 1-кы солбуйааччы Семен ПОТАПОВ иһитиннэриитэ бигэргэттэ. Ол курдук, үүтү туттарыыны элбэтэр туһугар кинилэр кэтэх хаһаайыстыбалаах дьоҥҥо үүт туттаралларыгар бэтэринээр өҥөтүн уонна да атын төлөбүрдэрин толору уйуммуттар, илиинэн оттуур дьоҥҥо мотокоса ылалларыгар көмөлөспүттэр. Онон кэтэх хаһаайыстыбалаахтар оҥорон таһаарааччыларга үүттэрин 10-15 солк. сыанаҕа элбэхтик туттарбыттар.Олохтоох аһы-үөлү оҥорон таһаарыыга, нэһилиэнньэни хааччыйыыга эт илиилэринэн үлэлии, кыһалҕаны эттэринэн-хааннарынан билэ-көрө сылдьар дьон санаатын истии салайааччыларга туохтааҕар да туһалаах.
Ол курдук, Мэҥэ Хаҥаластан кэтэх хаһаайыстыбалаах Владимир ВАСИЛЬЕВ улуус, нэһилиэк маҕаһыыннарыгар олохтоох бородууксуйаны чааһынайдартан тутуу суоҕуттан сылтаан кэлии аска көһүү буолбутун абара кэпсээтэ. Кини оҥорон таһаарааччылар үүтү тоҕо 10 солк. сыанаҕа тутан бараннар, онтон оҥорбут арыыларын тоҕо 800 солк. атыылыылларын, ону тоҕо ким да хонтуруоллаабатын ыйытта. Дьиҥэр, усулуобуйа баара буоллар, биһиги бэйэбит аспытын төһө эмэ чэпчэки сыанаҕа атылыах этибит диэн баҕа санаатын эттэ.
8 эрэ үлэһиттээх “Фермер-Ас” КФХ үс салайааччытыттан биирэ Алексей ГЕРАСИМОВ сылга 35 т аһы астаан, куоракка 120, тыаҕа 60-ча маҕаһыыҥҥа туттаралларын кэпсээтэ. Тэрийээччилэр бастакы өйөбүлү куорат урбааҥҥа пуондатыттан ылбыттар, онтон атынын бэйэлэрин күүстэринэн кыайбыттар. «Бэйэ аһа» диэн 12 көрүҥ эт аһылыгы, ол иһигэр Гагаринская диэн хопчуонай аҥаардаах халбаһыны оҥорон таһаараллар. Ол эрээри салайааччы сыана үрдээбититтэн долгуйар. Былырыын эти 280 солк. ылан аҕалар буоллахтарына, быйыл 430 солк. тиийэ үрдээбит. Киилэ бурдук 22 солк эбит буоллаҕына, быйыл — 46 солк.
Хаҥалас бааһынайа Сергей ЛАТЫШЕВ былырыыҥҥа диэри 20 гааҕа хортуоппуй, 10 гааҕа хаппыыста олордубут буоллаҕына, быйыл уу кутар тэрилэ эргэрэн, хортуоппуйу 13 гааҕа, хаппыыстатын 7 гааҕа диэри аҕыйатарга күһэллибит. Уу кутар тиэхиньикэтин 2 сылы быһа өрөмүөннүү сатаан баран аккаастаммыт. Кыһалҕаттан бэйэтин харчытынан дьонтон 1 мөл. 600 солк. арыый аныгы уу кутары ылыммыт. Онон кини үүнээйинэн дьарыктанар хаһаайыстыбалар уу кутар тэрилинэн хааччыналларыгар өйөбүл баара буоллар диир. Тоҕо диэтэххэ, оннук тиэхиньикэ сыаната 3 мөл. 600 солк. Бу кыра тэрилтэ кыаммат төлөбүрэ.
Ити курдук, төгүрүк остуолу тэрийээччилэр уонна кыттааччылар этиилэрэ туһааннаах салалталарга тиийэн, нэһилиэнньэни олохтоох аһынан-үөлүнэн хааччыйыы кыһалҕатын быһаарар, тэтимин түргэтэтэр аналлаахтар.Төгүрүк остуол толору матырыйаалын хаһыат муус устар 7 күнүнээҕи нүөмэригэр ааҕыҥэбэтэр Кыым life ютуб-ханаалбытыгар киирэн көрүҥ.
Газета «Кыым» https://kyym.ru/sonunnar/main/9137-olokhtookh-a-y-l-o-oron-ta-aaryyny-khajdakh-ulaatynnarabyt