Билигин куорат сиргэ олохтоох тыа сириттэн төрүттээх дьон, төрүт өбүгэ сирдэригэр тардыһар буоллулар. Оннук буолуохтаах даҕаны. Мин бүгүҥҥү балаһам ыалдьыта, эдэригэр биир сыл ыанньыксыттаабыт, совхоз чөмпүйүөн ыанньыксыта буола сылдьыбыт. Урукку сылларга тэрилтэ сулууспалаах үлэһитэ, улахан дуоһунастарга үлэлээн ааспыт билиҥҥи ырыынагы иһиттэн билэр, экономическай наука кандидата, Арктикатааҕы агротехнологическай судаарыстыбаннай университет Өктөмнөөҕү филиалын доцена, преподаватель Степан Ильинниин кэпсэттим.

— Степан Иевич, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ ыытар куонкурсун былырыын кыайан грант ылбыккын, сүрүн хайысхаҥ тугуй?

— Ааспыт 2021 сыллаахха СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтин иһинэн ыытыллар «Агростартап» граныгар «Саҥа саҕалааччы пиэрмэр» быһыытынан кыттан 5-6 ыйдаах субай сүөһүнү иитэн, уотууга туруоран туттарарга эт хайысхатыгар үлэлэһэргэ 2 мөл 800 тыһыынча солк грант ылбытым. Бу сүрүн хайысхам буолар. Грант ылбыт үппүн 1,5 сыл иһигэр сөптөөхтүк туһанан, кэлэр сыл кулун тутар ыйыгар дылы олоххо киллэриэхтээхпин. Ол гынан баран бэйэм былааммынан быйыл балаҕан ыйыгар дылы үлэҕэ киллэриэм диэн бигэ эрэллээхпин.

— Хотонуҥ турар сириҥ-уотуҥ туһунан билиһиннэр эрэ?

— Өктөм Чапаевыгар икки килэмиэтирдээх сиргэ, биир гаа сири түүлэһэн сылдьабын (аренда). Быйыл манна хотон туттабын, хотонум уопсай сабардама 10 м туоралаах, 30 миэтэрэ усталаах буолуоҕа. Күн бүгүн тутуу матырыйаалын атыылаһан, бэлэмнээн турабын. Билигин тутуу ыытарга көҥүл ылар докумуоннарбын ыла сылдьабын. Кэлин иитэр субайдарым төбөтүн ахсаанын 100 тириэрдиэхтээхпин. Грант харчытыттан «Русич Т-25» диэн дьоҕус тыраахтары атыыласпытым. Бу тыраахтар от киллэриитигэр, ноһуом таһаарыытыгар үлэлиэҕэ. Быйыл усулуобуйа быһыытынан икки үлэһити ылабын. Үс сылынан сүөһүм ахсаанын 100 төбөҕө тириэртэхпинэ үс үлэһиттээх буолуохтаахпын.

— Субай сүөһүлэргин хантан ыларга суоттанаҕын?

— Егор Егоров дириэктэрдээх Экоферма «Туймаада» ХЭТ аны күһүн, 50 төбө 5-6 ыйдаах субай сүөһүлэри атыылаһыахтаахпын. Эһиилгиттэн кулун тутартан биир ыйдаах ньирэйдэри ылан суосканан аһатан, иитэн барыахтаахпыт.

— Билигин туох хаһаайыстыбалааххын?​

— Бүгүҥҥү күҥҥэ ити сүрүн хайысхабар үлэлэһэрим таһынан, бэһис сылбын түргэнник ситэр салаа быһыытынан үс төрүүр козалары, биир козёлу, куруолуктары уонна кустары, хаастары индюктары куоракка гарааска иитэн туруорабын, сымыыттары инкубаторга үөскэтэн таһаартыыбын. Инникитин козаларым ахсаанын элбэтэр баҕа санаалаахпын.

— Билигин дойду үрдүнэн уустук кэм үөскээтэ. Бэйэ олохтоох аһын оҥорууга, хаачыстыбалаах эт-үүт аһылык хаһааҥҥытааҕар да наадалаах кэмэ кэллэ.

— Мин идэбинэн финансист быһыытынан толкуйдаан, ааҕынан-суоттанан бу биисинэскэ ылсыбытым. СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ ыытар «Агростартап» гранын олус сэргиибин. Маннык граҥҥа 100-н тахса мөлүйүөн көрүллэр. Дьэ манна тыа сирин хоһуун дьоно сүөһү иитиитигэр биисинэс арыйаннар тус бэйэлэригэр, дьиэ кэргэттэригэр харчы киллэрэннэр, олохторун байылыат оҥороллоругар төһүү буолар конкурс дии саныыбын.

— Субай сүөһүнү көрүү арыый судургу. Онтон ыанар ынаҕы көрүү үлэтэ үгүс. Бу манна кылгастык санааҕын үллэһин эрэ.

— Ил Дархан Айсен Николаев «Тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга 2024 сылга диэри аһы-үөлү оҥоруу, тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын ырыынагын бэрээдэктээһин» судаарыстыбаннай бырагыраамманы олоххо киллэрдэ. Кылаабынай соругунан – өрөспүүбүлүкэбит дьонун-сэргэтин бэйэ оҥорон таһаарар үрдүк хаачыстыбалаах аһынан – үөлүнэн хааччыйыы буолар. Кэтэх сүөһүлээх дьоҥҥо биир ыанар ынах төбөтүгэр, сылга биирдэ 35 тыһ. солкуобайы биэрэргэ диэбитэ олус сөптөөх. Бу биир ынах төбөтүгэр аһылыгын субсидиянан сабылларын, мин үчүгэй дии саныыбын. Эбии комбикорм ылыахтарын иҥин сөп. Ол аата кыһын, бу сүөһү кыстыгы туорууругар, аһыгар барытыгар Бырабыыталыстыба бүддьүөттэн харчы биэрэрэ үчүгэй буолбатах дуо?

— Түмүккэр үлэни-хамнаһы хайдах иилээн-саҕалаан ыытаргын билиһиннэриэҥ дуо?

— Түмүктээн эттэххэ, бэйэм толору өйдөөн туран бу биисинэскэ барбытым. Бу салааҕа мин саамай эрэнэрим дьиэ кэргэним уонна бырааттарбар. Маны таһынан икки оҕону иитэн олоробун кинилэр күүс-көмө буолуохтара. Мин бэйэм улахан тэрилтэҕэ үлэлиибин. Бириэмэни сөпкө аттаран туруоран, бэйэм управляющай быһыытынан үлэни-хамнаһы тэрийэбин, салайабын, булабын-талабын, оннук сүрүннүөм, — диэн бэрт сэргэх кэпсэтиибитин түмүктээтибит.

Инникитин Степан Иевич саха боруода сүөһүтүн иитэн үрдүк хаачыстыбалаах иҥэмтэлээх эти дэлэтэргэ бигэ санаалаах. Аны күһүн кыстыкка киирэригэр бэлэмнэнэн Өктөм олохтоохторуттан оту-сенаһы атыылаһарга дуогабар номнуо баттаһан, 50% төлөһөн, сүөһү аһылыгын булунан олорор.

Уйбаан Уйгуурап

«Хаҥалас» хаһыат сайтыттан: https://xn--80aaaaaqpp6as1cq2a.xn--p1ai/article/48960

От adminNB

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *