«Кыым» хаһыат быйыл бэс ыйын 15 күнүнээҕи нүөмэригэр биллэр устуоруйа билимин дуоктара, эколог,дойдутун дьиҥнээх патриота Н.Архипов «Үөһээ Бүлүүлэр өртөөһүҥҥэ эспиримиэммит ситиһиилээхтик түмүктэннэ» диэн ыстатыйатын сэҥээрэн ааҕан бараммын бу суруйарга сананным.
Онно кини бу хаһыакка «Аһаҕас уоту туттуу саха омук аргыһа этэ» диэн кулун тутар 30 күнүгэр тахсыбыт ыстатыйатын нууччалыы тылбаастаан госдуума официальнай интэриниэт порталыгар ыыппытыгар дьокутаат Г.Данчикова хоруйдаабыт.Онно кини өртөөһүнү букатын бобор туһунан сокуон суох диэбит.Ону биһиги үрдүкү чунуобунньуктарбыт өртөөһүн хайа баҕарар көрүҥүн бобор кытаанах ирдэбиллэрэ былаастарын сиэри таһынан үрдэтии курдук сыаналаныахтаах диэбит.
Ону тэҥэ кини суругар дьокутааттар Ф.С.Тумусов,П.Р.Аммосов уонна С.В.Авксентьева эппиэттээбэтилэр диэбит.
Ону тэҥэ Никита Деевич бэйэтэ көҕүлээн,салайан Үөһээ Бүлүүттэн 185 км хоту сытар Сургуулук нэһилиэгэр бэйэтэ төрөөбүт Ыйылас диэн сылгы базата оҥорбут сирдэригэр быйыл саас бары сэрэнэр дьаһаллары ылан киэҥник өртөөбүттэрин туһунан суруйбут.Ол өртөөһүҥҥэ 10-тан тахса киһи: Үөһээ Бүлүү МТ, МЧС,КУМИ, баһаарынай сулууспа ,сылгы базатын үлэһиттэрэ кыттыбыттар.Ол аата улуус дьаһалтата өйөөтөҕө.Олус үчүгэй! Атын улуустар дьаһалталара бу үтүө холобуру батыһаллара буоллар диэххэ.
Түмүгэр
кини быйыл саас өртөөһүҥҥэ ыыппыт эспиримиэммит табылынна,инники өттүгэр СӨ салалтата,парламена чугас төрүттэрбит ытык дьарыктарын чөлүгэр түһэриэхтэрэ диэн эрэнэбин диэбит.
Аны туран Ил Түмэн дьокутаата,биллиилээх урбаанньыт Р.Е.Федотов быйыл саас эмиэ дойдутугар Лээгигэ өртөөһүнү ыыппытын туһунан миэхэ биллэрдэ уонна ол туһунан түһэрбит хаартыскаларын ыытта.
Итинтэн сиэттэрэн өртөөһүн уонна тыаны харыстааһын туһунан мин 2 маннык этиилээхпин.
Маҥнайгыта
Ол туһунан быйыл суруйбут «Сири оҥоруу-быйаҥ төрдө» диэн15 түһүмэхтээх суруйуубар «Тыа үксүгэр өртөөбөттөн умайар» диэн «Кыымҥа»(20.04.23) биир балаһаны толору тахсыбыт ыстатыйабар суруйан турабын.Онно тыа баһаара үксэ өртөөбөттөн барар,тэнийэр»лаҥха-буорах» диэбитим.Ол кэннэ сааскы өртөөһүн ойуур умайыытын аҕыйатар эрэ буолбатах,кини эт-үүт,кыыл-сүөл элбиирин биир төрдө буолар диэбитим.Приморьеҕа,Алтайга,Ленинградскай уобаласка сааскы өртөөһүнү ыыталларын холобурдаабытым.
Ону таһынан тыа баһаарын умуруоруунан дьарыктанар ГАУ «Якутлесресурс»тэрилтэҕэ сылын аайы күһүҥҥү өртөөһүнү ыытарга былаан түһэр эбит.Холобур былырын Чурапчыга 500 гектар сири өртүүргэ сорудах түспүтүн ыраах Мэҥири үрэҕэр өртөөбүппүт дииллэр.Чахчыта төһөтө биллибэтКим да ирдээбэт,мээрэйдээбэт,кыһаммат быһылаах.Онтон ол киһитэ- сүөһүтэ суох сиргэ өртөөбүттэрэ туох улахан туһалаах буолуой?
Итинтэн сиэттэрэн ити тэрилтэ өртүүр сорудаҕын сааскы өттүгэр кинилэр нөҥүө,көҥүллэтэн ,ким баҕалаах,нэһилиэктэринэн,тэрээһиннээхтик ыыталларын көҥүллүүргэ туруорсабын. Онуоха эһиил өртөүөхтээх сирдэри быйыл күһүн,эбэтэр саас өртүөх иннигэр суханан,диискэнэн,тимир тарааҕынан,мутуктаах сонос титириктэри,кыра тииттэи да состорон тула хараардан биһэр буоллар быдан эрэллээх буолуо этэ.Ол кэннэ ити Үөһээ Бүлүүлэр курдук эрдэттэн бэлэмнэнэнхамаанда оҥостон ыытар буоллахха тоҕо тбыллыбт болуой?
Иккиһэ
Бу этиим ордук СӨ салалтатыгар,Ил Түмэҥҥэ,госдуума дьркутааттарыгар сыһыаннх.Урут лесхоз тэрилтэтэ дэлээнэ көҥүлүн,хонтуруолун,тыа баһаарын умруорууну барытын дьаһайара.Хас нэһилиэк аайы лесниктэр бааллара.Билигин 20-чэ эрэ үлэһит хаалбыт.Кинилэр дэлээнэни быспаттар,ойуур уотун умуруорууга кыттыспаттар,кыһамматтар эбит.Ол оннугар улууспутугар 30 үлэһиттээх ГАУ «Якутлесресурс» диэн саҥа тэрилтэ дэлээнэни быһар,ол эрээри хайдах туһамматтарыгар кыһаммат,сүнньнэн ойуур баһаарын умуруорар уонна күһүн өртөөһүнү ыытыахтааар үһү.Оччотугар кыһынын бу 30 киһи дэлээнэ быһар,сайынын баһаар буолбатаҕына үлэтэ суох курдук,күһүнүнүн өртөөһүнү ыыппыта буолар тэрилтэ курдук эбиттэр.
Онтон бу 50-ча киһини уруккулуу биир тэрилтэ оҥорон ойууру харыстыыр,баһаары утары охсуһар биир сомоҕо тэрилтэ оҥорор тоҕо табыллыбат, ону туруорсуохха баар этэ диэн этиилээхпин.Эһиги санааҕытыгар хайдаҕый?
Түмүгэр Үөһээ Бүлүүлэр уонна Р.Е.Федотов холобурдарын батыһан сааскы өртөөһүнү үксэтиэҕин диэн баҕа санаабын тиэрдэбин. Ону салалта,дьон-сэргэ туох дииллэрэ буолла?
«Кыым» хаһ.
«сурук»балаһатыгар.
Уйбаан Пономарев.
Чурапчы.